Ngữ pháp tiếng Basque, hay còn gọi là ngữ pháp Euskara, có thể làm bạn cảm thấy như đang lạc vào mê cung của từ loại và cấu trúc ngữ pháp. Tiếng Basque không giống bất kỳ ngôn ngữ nào khác ở châu Âu, và thậm chí có thể khiến bạn muốn xem xét lại cuộc sống của mình! Nhưng đừng lo, mình ở đây để dẫn dắt bạn qua rừng rậm ngôn ngữ học này.

Một số công thức ngữ pháp đặc biệt

1. Cấu trúc thì hiện tại:

   • Để nói “tôi ăn,” bạn sẽ dùng cấu trúc: [Chủ ngữ] + [bổ ngữ] + [động từ ở thể hiện tại].
   • Ví dụ: Nik sagarrak jaten ditut.
     • Nik: Tôi
     • sagarrak: táo (ở số nhiều)
     • jaten: ăn
     • ditut: [] (động từ chia ở thì hiện tại, phụ thuộc vào chủ ngữ và bổ ngữ)

2. Hệ thống hậu từ:

   • Khác với nhiều ngôn ngữ dùng giới từ, tiếng Basque dùng hậu từ gắn với từ gốc để chỉ rõ ngữ cảnh của từ đó.
   • Ví dụ: etxean, “ở nhà” (etxe: nhà, -an: hậu từ chỉ địa điểm).

3. Cấu trúc sở hữu:

   • Để biểu thị sở hữu, bạn có thể dùng cấu trúc [Vật sở hữu] + [sở hữu cách: -ren/-aren] + [Chủ sở hữu].
   • Ví dụ: Miren-en liburua, “Cuốn sách của Miren” (Miren: tên riêng, -en: hậu từ sở hữu, liburu: sách, -a: định ngữ xác định).

Một vài câu ví dụ

1. Kaixo, ni Jon naiz.

   • Dịch: Xin chào, tôi là Jon.
   • Giải thích: ni (tôi), naiz (là, ở ngôi thứ nhất số ít hiện tại)

2. Amaiak ogia erosten du.

   • Dịch: Amaia đang mua bánh mì.
   • Giải thích: Amaiak (Amaia + hậu từ chỉ chủ ngữ), ogia (bánh mì), erosten (mua), du (động từ bổ trợ ngôi thứ 3 số ít hiện tại)

3. Ikaslea liburua irakurtzen ari da.

   • Dịch: Học sinh đang đọc cuốn sách.
   • Giải thích: Ikaslea (học sinh), liburua (cuốn sách), irakurtzen (đang đọc), ari da (động từ tiếp diễn ngôi thứ 3 số ít)

Thiếu chút nữa là mình đã viết một bài luận! Nếu bạn cảm thấy bụng mình đang thắt lại trong vùng địa lý ngữ pháp, đừng quên ghé thăm trituenhantao.io để khám phá thêm nhiều điều thú vị hơn về trí tuệ nhân tạo và ngôn ngữ học. Biết đâu bạn lại có thể tạo ra một GPT-5 nói tiếng Basque lưu loát đấy! 🎉